ആത്മാവിനെക്കുറിച്ചും അതിന്റെ നിത്യതയെക്കുറിച്ചും നമ്മുടെ ശാസ്ത്രങ്ങൾ ഒട്ടേറെ ഉദ്‌ഘോഷിക്കുന്നു. മനുഷ്യൻ പഴയ വസ്ത്രങ്ങൾ ഉപേക്ഷിച്ച് പുതിയത് സ്വീകരിക്കുന്നതുപോലെ ആത്മാവ് പഴയ ദേഹങ്ങൾ ഉപേക്ഷിച്ച പുതിയവയെ സ്വീകരിക്കുന്നതായി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതയിൽ പ്രസ്താവിക്കുന്നു.
ലോകത്തിൽ എല്ലാത്തിനും ഷഡ്ഭാവവികാരങ്ങൾ ഉണ്ടെന്നാണ് യാസ്കമഹർഷി പ്രസ്താവിക്കുന്നത്. അവയാകട്ടെ ജായതെ ജനിക്കുന്നു, അസ്തി ഉണ്ട്. വർദ്ധതെ വളരുന്നു, വിപരിണമതെ പരിണാമം സംഭവിക്കുന്നു, അപേക്ഷീയതെ അപക്ഷയം സംഭവിക്കുന്നു, നശ്യതി നശിക്കുന്നു എന്നിവയാകുന്നു. ഈ ഷഡ്ഭാവങ്ങൾ ദേഹത്തിന് മാത്രമാണെന്നും ആത്മാവിനെ ബാധിക്കുന്നില്ലെന്നും ഉപനിഷത്തുക്കൾ സിദ്ധാന്തിക്കുന്നു. ജനനംതൊട്ട് മരണംവരെ അനുവർത്തിക്കുന്ന ബോധസത്ത ദേഹം നശിച്ചുകഴിഞ്ഞാൽ എന്തായിത്തീരുമെന്നതാണ് പ്രസക്തവിഷയം. ലോകത്ത് ഒന്നും ഉണ്ടാക്കപ്പെടുന്നില്ല. നശിക്കുന്നുമില്ല. എല്ലാത്തിനും പരിണാമം സംഭവിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നവെന്നേയുള്ളു. ഗർഭപാത്രത്തിൽവെച്ചുണ്ടായ ശരീരത്തിന് വിവിധഘട്ടങ്ങളിൽ ഉണ്ടാവുന്ന പരിണാമം മരണവരെ അനുവർത്തിക്കുന്ന. മരണത്തിനുശേഷം പഞ്ചഭൗതികമായ ഈ ശരീരം പഞ്ചഭൂതങ്ങളിലേയ്ക്ക് തന്നെ വിലയം പ്രാപിക്കുന്നു. അങ്ങിനെയിരിക്കെ ശരീരത്തിനും ആത്യന്തികമായ നാശം സംഭവിക്കുന്നില്ല. ശരീരത്തന്റെ രൂപഭാവങ്ങൾ മാത്രമേ നശിക്കുന്നുള്ളു. ആ പരിണാമമാണ് മരണാവസ്ഥയിൽ കലാശിക്കുന്നത്. അങ്ങനെയെങ്കിൽ ഈ ശരീരത്തിൽ അതേവരെ അനുവർത്തിച്ചുപോന്ന ബോധ സ്വത്വം അതും നശിക്കയില്ലല്ലോ. ഇതിന് രണ്ട് ഗതികളാണ് ഉള്ളത്. ഒന്ന് വ്യഷ്ടിബോധസത്ത സമഷ്ടിബോധാവസ്ഥയിലേക്ക് വിലയം പ്രാപിക്കണം. അതല്ലെങ്കിൽ മറ്റൊരു ശരീരത്തെ സ്വീകരിക്കണം. അതിൽ ആദ്യത്തേതിന് മോക്ഷമെന്നും രണ്ടാമത്തേതിന് പുനർജ്ജന്മം എന്നും പറയപ്പെടുന്നു.
