ദിവ്യഭാവത്തെ ദാനം ചെയ്യുന്നതും പാപത്തെ ക്ഷയിപ്പിക്കുന്നതുമാണ് " ദീക്ഷ ". ഈ ദീക്ഷയിലൂടെ മാത്രമേ ഒരാൾ ശരിയായ കൗളനായിത്തീരുകയുള്ളു. ഇത് മന്ത്ര അമന്ത്രദീക്ഷ എന്നും സമന്ത്രദീക്ഷ എന്നും രണ്ടുവിധത്തിലുണ്ട്.
മന്ത്രം ഉപദേശിക്കാതെ കേവലം സ്ഥാനാരോഹണം എന്ന നിലയിൽ മാത്രം നടത്തപ്പെടുന്നതാണ് "അമന്ത്രദീക്ഷ ".
ഉപാസനാദേവതയുടെ മന്ത്രം ഉപദേശിക്കുന്നതാണ് " സമന്ത്രദീക്ഷ ".
കൗളദീക്ഷ എന്നത് സമന്ത്രദീക്ഷ തന്നെയാണ്. ഇത് ശാക്തീ, ശാംഭവി, മാന്ത്രി എന്നീ മൂന്നുവിധത്തിലുണ്ട്. ഗുരു സ്വന്തം പ്രാണശക്തിയെ ശിഷ്യനിലേക്ക് സംക്രമിപ്പിച്ച് പ്രതിഷ്ഠിക്കുന്ന വിധത്തിലാണ് ഇത്. അതായത് ഒരു ആചാര്യൻ എപ്രകാരമാണോ ക്ഷേത്രത്തിലെ ശിലാവിഗ്രഹത്തിൽ ദേവനെ പ്രതിഷ്ഠിക്കുന്നത് അതേപോലെ സ്വതഃ ചൈതന്യമുള്ള ശിഷ്യന്റെ ശരീരക്ഷേത്രത്തിൽ ഗുരു സ്വന്തം തപശ്ചൈതന്യത്തെ നിവേശിപ്പിക്കുകയാണ്. അതിനാൽ കൗളസമ്പ്രദായത്തിൽ ദീക്ഷ എന്നത് അനിവാര്യമാണ്. അത്തരത്തിൽ ദീക്ഷിതനായ ഒരാൾക്ക് മാത്രമേ ശിഷ്യരെ സ്വീകരിച്ച് മന്ത്രോപദേശം നൽകുവാനുള്ള യോഗ്യതയുമുള്ളൂ.
