ഹോരാനവാംശപ്രതിമം വിലഗ്നം
ലഗ്നാദ്രവിര്യാവതി വാ ദൃഗാണേ
തസ്മാദ്വദേത്താവതിഥം വിലഗ്നം
പ്രഷ്ടുഃ പ്രസൂതാവിതി ശാസ്ത്രമാഹ.
പ്രശ്നകാലോദയലഗ്നത്തിന്റെ നവാംശകം ഏതൊരു രാശിയിലാണോ ആ രാശി ഉദിയ്ക്കുന്ന സമയത്താണ് പ്രഷ്ടാവിന്റെ ജനനമെന്നു പറയണം.
പ്രശ്നകാലോദയലഗ്നദ്രേക്കാണം മുതൽക്കെണ്ണിയാൽ പ്രശ്ന സമയത്തെ സൂര്യൻ എത്രാംദ്രേക്കാണത്തിലാണോ നില്ക്കുന്നത്, പ്രശ്നകാലോദയലഗ്നം മുതൽക്ക്‌ അത്രാംരാശി ഉദിയ്ക്കുമ്പോണ് പ്രഷ്ടാവിന്റെ ജനനമെന്നും പറയാം. പ്രശ്നലഗ്നം മകരമദ്ധ്യദ്രേക്കാണത്തിലും പ്രശ്നസമയത്തെ സൂര്യസ്ഥിതി വൃശ്ചികമദ്ധ്യദ്രേക്കാണത്തിലും ആണെന്ന് വിചാരിയ്ക്കുക. എന്നാൽ ആ ദ്രേക്കാണസംഖ്യയായ 31 ൽ നിന്നു ഇരുപത്തിനാലു കളഞ്ഞു ബാക്കി ഏഴിനെ പ്രശ്നലഗ്നമായ മകരം മുതൽക്ക്‌ എണ്ണിയാൽ വരുന്നത് കർക്കടകം. മേൽകാണിച്ച ഉദാഹരണമാണ് പ്രശ്നം എങ്കിൽ പ്രഷ്ടാവിന്റെ ജനനലഗ്നം കർക്കടകം രാശിയാണെന്നാണ് പറയേണ്ടതെന്നു സാരം. മേല്ക്കാണിച്ചരണ്ടു പ്രകാരത്തിലും ലഗ്നത്തെ പറയാമെന്നാണ് പൂർവ്വശാസ്ത്ര അഭിപ്രായം. പ്രശ്നലഗ്നദ്രേക്കാണത്തിൽ നിന്നു പ്രശ്നസമയസൂര്യൻ എത്രാം ദ്രേക്കാണത്തിലാണോ നില്ക്കുന്നത്, ആ സൂര്യസ്ഥിതദ്രേക്കാണം മുതല്ക്കു അത്രാം ദ്രേക്കാണം ഉദിയ്ക്കുമ്പോഴാണ്‌ പ്രഷ്ടാവിന്റെ ജനനമെന്നും വിചാരിയ്ക്കാമെന്നും ഇതിന്നൊരർത്ഥമുണ്ട്.
അടുത്ത അദ്ധ്യായത്തിൽ പറയുവാൻ പോകുന്ന 36 ദ്രേക്കാണസ്വരൂപങ്ങളിൽ ഏതൊന്നിന്റെ എങ്കിലും ആയുധാദികളെ പ്രശ്നസമയത്ത് യദൃച്ഛയാ കാണുകയോ അവയെ സ്മരിയ്ക്കുന്ന ശബ്ദശ്രവണാദികളുണ്ടാവുകയോ ചെയ്‌താൽ ആ ദ്രേക്കാണത്തിൽ സൂര്യൻ നിൽക്കുമ്പോഴാണ് പ്രഷ്ടാവിന്റെ ജനനമെന്നു വിചാരിയ്ക്കാമെന്നു ഈ ശ്ലോകത്തിൽ സൂര്യന്റെ ദ്രേക്കാണസ്ഥിതികഥനം മൂലം ആചാര്യൻ സൂചിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ടെന്നും അറിയണം. " യത്ര്യംശസംബന്ധിപരശ്വധാദിപദാർത്ഥവീക്ഷാശ്രവണാദികം സ്യാത് യദൃച്ഛയാ പ്രശ്നവിധൌ ദൃഗാണേ തസ്മിൻനിഷണ്ണം രവിമാഹുരാര്യാഃ എന്നുണ്ട്.
