ആരുഢേ പ്രബലേ വദന്തി സുധിയോ രോഗോത്ഭവം ബാധയാ
പ്രാഗ് ലഗ്നേ പ്രബലേ തഥാമയഗണാ വാച്യാസ്ത്രിദോഷോദ്ഭവാഃ
തദ്വല്‍ഷഷ്ഠപതൗ ബലിന്യപിഗദാന്‍ ബാധോദ്ഭവാന്‍ നിര്‍ദ്ദിശേ-
ദ്രന്ധറേശേ അതിബലേ ത്രിദോഷജനിതാ രോഗാ സ്യുരേവംദ്വിധാ.
സാരം :-
ആരൂഢോദയങ്ങളില്‍ വച്ച് ആരൂഢത്തിനാണ് ബലമെങ്കില്‍ പ്രഷ്ടാവിന്‍റെ രോഗം ബാധാവേശം നിമിത്തം ഉത്ഭവിച്ചതാണെന്ന് പറയണം. അതല്ല ലഗ്നത്തിനാണ് ബലമധികമെങ്കില്‍ വാതാദികളായ ദോഷങ്ങളുടെ കോപം നിമിത്തമായിട്ടു തന്നെ ഉണ്ടായതാണ് രോഗമെന്ന് പറയണം.
ആരൂഢലഗ്നങ്ങളുടെ ബലാബല ചിന്ത "ഹോരാസ്വാമി ഗുരുജ്ഞവീക്ഷിതയുതാ" ഇത്യാദി ഹോരാവചനങ്ങള്‍കൊണ്ട് അറിയേണ്ടതാണ് ഇതുപോലെതന്നെ ഷഷ്ഠാഷ്ടപന്മാരില്‍വച്ച് ഷഷ്ഠാധിപന്‍ ബലിയായിരുന്നാല്‍ രോഗകാരണം ബാധാവേശമാണെന്നും അഷ്ടമാധിപന്‍ ബലിയായിരുന്നാല്‍ ത്രിദോഷ കോപം കൊണ്ടാണെന്നും അറിയണം. ബാധോപദ്രവംകൊണ്ടും ത്രിദോഷങ്ങളുടെ വൈഷമ്യം കൊണ്ടും രോഗം രണ്ടുവിധമാകുന്നു. ഷഷ്ഠാഷ്ടമാധിപന്മാരുടെ ബലാബലമറിയേണ്ടത് "സ്വോച്ചസുഹൃല്‍സ്വദൃഗാണനവാംശൈഃ " ഇത്യാദി ഹോരാവചനങ്ങളെക്കൊണ്ടാണ്.
